DİZ PROTEZLERİ YAŞLILARIN YAŞAM KALİTESİNİ YÜKSELTİYOR

Kireçlenmeye ya da bazı romatizmal hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan diz ağrıları yaşlı insanların en önemli sorunları arasında yer alıyor. Yaşlıların çoğu bu sorunu gelişen tedavi yöntemleriyle çözmek yerine “yaşlıyım, ameliyat olamam” ya da “ameliyat olursam kötüleşirim” gibi korkular nedeniyle ağrılara katlanmayı tercih ediyor. Oysa ağrılarla yaşamaya hiç gerek yok. Gelişen diz protezleri sayesinde diz ağrısından dolayı yürüyemeyen, eve kapanan, hatta evin içinde bile işini göremeyen yaşlıların yaşam kaliteleri yükseliyor, hayatın içinde daha fazla yer alabiliyorlar. Türkiye'de yılda yaklaşık 20 bin diz protezi uygulaması yapıldığını belirten Anadolu Sağlık Merkezinden Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Aydın Yücetürk, bunun korkulacak bir ameliyat olmadığını söylüyor.

Diz protezi ameliyatlarına genellikle 60 yaş üzerinde, yaşa bağlı kireçlenmeler ve romatizmal hastalıklar nedeniyle başvuruluyor. Protez takılmasının en önemli nedeni ağrı. Kişide ağrı varsa, hastanın günlük yaşantısı olumsuz etkileniyorsa, yürüme mesafesi çok kısalmışsa, evin içinde günlük işlerini bile ağrı nedeniyle yapamıyorsa diz protezi uygulanıyor.

Türkiye'de yılda yaklaşık 20 bin diz protezi uygulanıyor. Başarı ve hasta memnuniyet oranı ise yüzde 90 gibi çok yüksek oranlara ulaşıyor.

Hasta ameliyattan bir gün sonra yürüyebiliyor

Yaşlılık döneminde dizdeki iki kemiğin birbirine sürtmesi ve kıkırdağın tamamen ortadan kalkması ağrıya neden oluyor. Diz kemiği üç kemik ve iki eklemden oluşuyor. Bir de diz kapağı var. Diz kapağı da ağrı yapıyor. Ameliyatlarda çoğunlukla diz kapağı da değiştiriliyor. Burada proteze uygun kemik kesileri yapılıyor, sonrasında protez yerine yerleştiriliyor. Hasta ertesi gün ayağa kalkabiliyor. Tabii ki biraz ameliyat ağrısı oluyor. Ancak ağrı ve bacaklardaki şişlikler bir buçuk üç ay içerisinde geçiyor. Bu biraz rahatsız bir dönem olabiliyor ama hastaların hemen yürümelerine izin veriliyor.

Ameliyat sonrası dikkat önemli

Protez ameliyatı sonrasında en önemli unsur, ön taraftaki adalenin birtakım egzersizlerle güçlendirilmesi. Hastalar dizlerine dikkat etmeliler. Ayrıca yüksek yerlerde oturmalılar, tuvalet de yükseltilmeli. Alaturka tuvalet kullanılmamalı. Yer sofalarında oturmak ya da bağdaş kurmak da dizlere zarar veriyor ve izni verilmiyor. Dizin hareketlerini aşırı derecede zorlamamak gerekiyor. Ancak protez günlük yaşantı için gerekli olan hareketleri sağlamış oluyor.

En önemli risk faktörü uygun olmayan ameliyathanelerdeki enfeskiyon olasılığı

Gelişen diz protezleri ile diz ağrılarından kurtulmanın artık daha kolay olduğunu belirten Anadolu Sağlık Merkezinden Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Aydın Yücetürk, ameliyat sürecinde en önemli risk faktörünün enfeksiyon olduğunu söyleyerek şu bilgileri verdi:

“Hastalarda ‘ben yaşlıyım, bu ameliyatı nasıl olacağım?’ korkusu çok yaygın. Oysa bu zaten yaşlılarda yapılan bir ameliyat. Burada ana kriterimiz ağrı. Ve bu şiddetli ağrının başka çözümü yok. Sadece enfeksiyon oluşursa ya da protezi yerleştirirken sinir yaralanması oluşursa hastanın durumu daha kötüleşebiliyor. Ancak burada eğer ağrı çok şiddetliyse yapılabilecek başka bir tedavi yöntemi yok. Mesela diz eklem içi enjeksiyonları çok fazla yapılıyor. Bunların, ağrısı çok şiddetli olan, ciddi kireçlenme sorunu olan hastalarda artık bir yararı yok. Hasta ya bu ağrıyla yaşayacak ya da protez takılacak. 60 yaş üzeri hastalarımızın çoğu namaz kılıyor. Biz, özellikle diz sorunu olan hastalarımızın mutlaka oturarak namaz kılmalarını istiyoruz. Protez uygulansa bile namazı oturarak kılmaları gerekiyor. Örneğin şeker hastalarında ve romatizmal hastalıkları olanlarda enfeksiyon riski yüksek oluyor. Bu hastalara ve varis hastalarına da dikkat etmek gerekiyor. Varis hastalığı olanlarda akciğerde emboli riski çok yüksek. Akciğer embolisi, akciğer atardamarı veya onun dallarından bir ya da birkaçının kan pıhtısı ile tıkanması sonucu ortaya çıkan bir klinik tablo. Bu tür hastalarda kan sulandırıcı ilaçlar kullanıyoruz. Diz protezinin başarılı olması için ayrıca teknik olarak da iyi yerleştirilmesi çok önemli.”

Fazla kilo ameliyatı zorlaştırıyor

Fazla kilolar diz ameliyatlarında da sorun yaratıyor. Fazla kilo dize zararlı, ayrıca ameliyatı da zorlaştırıyor. Bu tür hastalarda ameliyat sonrası enfeksiyon gelişme riski de daha fazla oluyor. Kilo protezin ömrünü de kısaltıyor. Çünkü her adım atıldığında dize vücut ağırlığının 4-5 katı yük biniyor. Yani bir insanın 10 kilo fazlası varsa her adımda dizler 40-50 kilo fazladan yük taşımış oluyor. Bu ağırlık da protezleri zorluyor. Kilolu insanlarda dize protez takılmasına yol açan kireçlenmeler de daha sık görülüyor. Kilosu olmayan hastalarda protez ameliyatlarının sonuçları da daha başarılı.

Protezin ömrü ne kadar?

Hasta dikkat ederse ve iyi bir teknikle uygulanırsa protezin ömrü yaklaşık 15 yıl. Tabii ki burada kemik kalitesi de çok önemli. Mesela kemik erimesi fazla olan kadınlarda protezin ömrü biraz daha kısalıyor. Ancak protez doğru ortamda doğru hastaya takılırsa yaşam kalitesini yükseltiyor. Bu, korkulacak bir ameliyat değil.